De laatste minuut van Anne Franks leven

Een half jaar terug waren we in een bijzonder stadje aan de Rijn op een steenworp afstand van Koblenz, de stad waar de Moezel en de Rijn samenvloeien. In dat stadje waar wij vertoefden, vloeiden heden en verleden samen toen ik onverwacht een bijzonder document in handen kreeg.

 

De naam van deze stad aan de Rijn is Boppard, een gemoedelijk oord met nog de oude behouden architectuur van vakwerkhuizen. We ontdekten dat in een van die prachtige vakwerkhuizen een Nederlands stel een Theehuisje runt, het: Bopparder Teehäusje. De naam heerlijk op zijn Nederlands verkleind. Daar hou ik van. Maar ik dwaal af van het onderwerp Anne Frank.

 

Tientallen jaren geleden zag ik de film Anne Frank op televisie. Een film waarvan mijn ouders, die in de Tweede Wereldoorlog nog kinderen waren, wilden dat ik het zag. Later zag ik ook het indringende theaterstuk geregisseerd door Jeroen Krabbé, waarin hijzelf als vader Otto en daarnaast Jip Wijngaarden, die tegenwoordig Janneke heet, als Anne Frank speelde. Ik ontmoette haar een paar jaar terug bij de NPO en kon haar eindelijk bedanken voor haar levensechte bijdrage. Vorig jaar, je leest het goed, las ik pas het dagboek van Anne Frank. Ik heb Anne Frank Het Achterhuis met verbijstering en verwondering gelezen. Ik kon niet anders concluderen dan dat een groot schrijfster ons op brute wijze werd ontnomen. Mijn verbeeldingskracht werd opnieuw bevestigd in het Anne Frank Huis. Je zou wensen dat je de tijd kon terugdraaien om er een andere wending aan te kunnen geven. De zwart-wit beelden van lichamen die als oud vuil op een storthoop of in een diepe kuil werden gedumpt. De fik er in of zand er over.

Op vele vragen kreeg ik antwoord bij het zien van de film, het theaterstuk, het lezen van haar boek en het bezoek aan het Anne Frank Huis, maar nooit kreeg ik antwoord op die ene prangende vraag: hoe stierf Anne Frank, hoe zag haar laatste minuut er uit. Ik probeerde het me alleen in te beelden. Was ze alleen? Was er iemand bij haar? Had ze nog iets gezegd? In alle informatie die ik tegenkwam, kreeg ik geen antwoord op die ene vraag.

Wel raakte ik ontgoocheld toen ik las dat niet Duitse maar Nederlandse rechercheurs Het Achterhuis verraadden en ontruimden. Lees: mensen die medemensen op mensonterende manier afvoerden in de achterbak van een truck. Wat dachten Anne Frank, haar familie en medebewoners? Wat dachten de Nederlandse rechercheurs? Wisten zij welk lot Anne Frank en haar familie zouden ondergaan?

Maar nu ga ik je vertellen wat ik ontdekte in Boppard over de laatste minuut van Anne Franks leven. Ik was daar in een hotel. Het lag pal aan de Rijn. Het was eind november met kerstversieringen alom. Je kent Duitsland. We stonden op onze beurt te wachten voor de balie van het hotel toen mijn blik op een soort krantje viel. Ik las tot mijn verbijstering: “Anne Frank starb in meinen armen!” En mijn aandacht was gewekt. Ik las het verhaal van voor na achter en kreeg antwoord op die ene prangende vraag. Het antwoord dat ik nooit ergens had gehoord of gelezen in de media. Ik heb het er zelfs nog naderhand nog een keer op nagezocht, maar er was niets over bekend. Wat las ik? Ik las wat er in de laatste minuut van Anne Franks leven gebeurde.

De Jodin Irma Menkel (1897-1998) sprak Anne Frank in Bergen-Belsen. Zij was aangesteld als hoofd van de verpleegsters en verzorgde samen met hen de ernstig zieken. De volgende dag moest zij verslag uitbrengen aan de Duitse soldaten wie er die nacht waren gestorven. Dan wierpen zij hun lichamen in het vuur.
Anne Frank vertelde Irma Menkel over haar vader Otto Frank. Ze zei dat hij een aardig en goed mens was en ook: ‘Irma, ik ben heel erg ziek.’
Irma antwoordde: ‘Nee, je bent niet ziek.’
Toen Anne Frank in coma raakte, nam Irma Menkel haar in haar armen.

‘Anne Frank wist niet dat ze aan het sterven was. Ze wist niet dat ze zo erg ziek was. Men wist dat nooit. In Bergen-Belsen had men geen gewaarwording, geen gevoelens meer,’ vertelde Irma Menkel

Wil je een PDF bestand van dit document? Dat kan. Stuur me dan even een mailtje.

Ook zou ik het leuk vinden wanneer je je aanmeldt voor de nieuwsbrief je ontvangt dan automatisch gratis een e-book met haakptronen in je mailbox.

(Ik stuur alleen nieuwsbrieven als er een belangrijke ontwikkeling te melden valt, dus wees niet bang dat je elke dag of elke week een nieuwsbrief ontvangt.)

Wil je meer achtergrondinformatie over Anne Frank en de andere mensen in het Achterhuis kijk dan eens hier.

De Vara zond de documentaire De magie van het dagboek van Anne Frank uit. Klik hier om deze indringende documentaire terug te zien.